Serbest Meslek Nedir? Serbest Meslek Makbuzu Hesaplama

Freelance çalışanların pek çoğu, kendi uzmanlıkları dahilinde gerçekleştirdikleri ticari faaliyetler üzerinden vergi ödemek durumundadır. Bu aşamada gider pusulası, fatura ve serbest meslek makbuzu gibi farklı opsiyonlar değerlendirilebilir. Peki serbest meslek nedir, serbest meslek makbuzu nasıl hesaplanır ve sizin için uygun mu? Bu konuyu etraflıca inceledik ve tüm merak edilen soruları cevaplandırmaya çalıştık…

Serbest Meslek Makbuzu Nedir?

Serbest meslek makbuzu, serbest meslek erbabı olan ve belirli bir işverene bağlı olmaksızın çalışan kişilerin hazırladığı bir evraktır. Yasal olarak kendi işini yöneten ve istihdam sağlayan herkes bu şekilde tanımlanabilir. Günümüzde avukat, doktor, mali müşavir, mimar, mühendis, ses sanatçısı ve dijital içerik üreticisi gibi pek çok meslek bu gruba dahildir; bu nedenle bu meslekleri yürüten kişilerin verdikleri hizmetler için serbest meslek makbuzu düzenlemesi gerekir.

Söz konusu makbuz; meslek erbaplarının verdikleri ve yürütmeye devam ettikleri hizmet ile faaliyetler için hazırlanan, üzerinde maddi miktarların yer aldığı yasal bir belgedir. Her serbest meslek erbabının mesleki faaliyetleri karşılığında aldığı ödemeler için makbuz kesmesi gerekir. Peki serbest meslek nedir ve serbest meslek erbabı kimdir?

Serbest Meslek Nedir ve Serbest Meslek Erbabı Kimdir?

Serbest meslek erbabı, Gelir Vergisi Kanunu 66’ıncı maddesine göre şu şekilde tanımlanır: “Serbest meslek faaliyetlerini alışılmış meslek şeklinde sürdüren meslek erbabıdır, kendi mesleki faaliyetinin yanı sıra başka bir görev ya da iş ile sürekli uğraşıyor olmak bu niteliği değiştirmez.”

Bu tanıma göre; kendi adına alışılmış şekilde mesleki faaliyetlerde bulunan herkes serbest meslek erbabı olarak ifade edilir. Doktor, diş hekimi, avukat, mimar, mühendis, veteriner hekimi, müşavir, yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir, yazar, ressam, danışman, bestekar, artist, serbest öğretmen, kimyager, yönetmen, senarist, menajer, ebe, sağlık memuru ve daha pek çok meslek bu gruba dahil edilebilir.

Serbest Meslek Makbuzu Nasıl Düzenlenir?

e- Serbest Meslek Makbuzu ve serbest meslek nedir gibi soruların ardından, serbest meslek makbuzunun nasıl düzenleneceğine bir göz atalım… Serbest meslek makbuzu düzenlenirken bazı adımların takip edilmesi gerekir. Bu adımlar şunlardır:

Vergi Dairesine başvurarak serbest meslek mükellefiyeti açtırmak
E-imza ya da mali mühür aracılığı ile e-serbest meslek makbuzu başvurusunda bulunmak
Düzenlenen makbuzun müşteriye teslimini sağlamak

Tıpkı fatura düzenlemelerinde olduğu gibi, serbest meslek makbuzunda da hizmete ait tahsilatın yapılmasıyla birlikte düzenleme gerçekleştirilmelidir. Düzenleme sırasında serbest meslek makbuzunda yer alması gereken bilgiler ise şunlardır:

Makbuz kesen kişinin adı, soyadı, adresi, işyeri unvanı
Vergi dairesi ve Vergi Kimlik numarası ya da işyeri ünvanı ve adresi
Alınan para bedeli
Müşteri adı, soyadı ya da işyeri ünvanı ve adresi
Belge düzenleme tarihi
Serbest meslek erbabına ait elektronik imza

01/01/2018 tarihinde başlayan bu sistem e-SMM, yani e-Serbest Meslek Makbuzu olarak adlandırılır ve ilgili kişilerin mal ve hizmet faaliyetlerine ait belgeleri elektronik ortamda düzenlemesine yarar. Bu belge kağıt üzerinde hazırlanan makbuz ile aynı özelliklerdedir, hukuki olarak fiziki makbuz ile hiçbir farkı bulunmaz. Ayrıca elektronik ortamda saklanıp Gelir İdare Başkanlığına raporlanabilir ve iş anlamında hız kazandırır. e-SMM meslek erbabının kendi isteği ile serbest meslek makbuzu yerine düzenlenebilir.

Siz de serbest meslek nedir ve kimler bu gruba girer gibi soruların yanı sıra, e-SMM hakkında bilgi almak ve e-SMM düzenlemek isterseniz, hemen bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Serbest Meslek Makbuzu Hesaplama

Serbest meslek makbuzunda stopaj, yani gelir vergisi ile KDV bulunmalıdır. Buradaki stopaj bedeli brüt tutar olan %20 üzerinden hesaplanırken, KDV oranı da %20 olarak kabul edilir. Stopaj, müşterinin sizin adınıza muhtasar beyanname ile birlikte vergi dairesine ödediği bedeldir. KDV ise sizin tarafınızdan vergi dairesine ödenir.

Buradaki net ve brüt kavramları makbuz hesaplamasında değerlendirilen farklı tutarlardır, bazı durumlarda kafa karıştırıcı olabilir. Stopaj bedeli brüt ücret üzerinden hesaplanır, brüt ücretin %20’si serbest meslek makbuzundaki stopaj kesintisine denk gelir.

Örnek olarak serbest meslek makbuz hesaplaması şu şekilde yapılabilir:

Serbest meslek erbabı taraf verdiği hizmet veya mal için brüt 1.000 TL tahsil etmiş olsun.

Stopaj; 1.000 x %20 = 200 TL

Net ücret; 1.000 - 200 = 800 TL

KDV (Katma Değer Vergisi); 1.000 x %20 = 200 TL

Tahsil edilen net ücret; 800 + 200 = 1000 TL olarak hesaplanır.

Yapılan bu örnek hesapta brüt ücret, tahsil edilecek bedelin stopaj ve KDV kesintileri yapılmadan önceki hali; net ücret ise, tahsil edilecek bedelden gerekli vergiler düşüldükten sonraki hali olarak tanımlanır.

Serbest Meslek Makbuz, Fatura ve Gider Pusulası Arasındaki Farklar

Serbest meslek makbuzu yapılan işe ve sektör gerekliliklerine göre düzenlenir. Meslek erbapları hizmet ve faaliyetlerini vergilendirirken, serbest meslek makbuzu ve fatura arasında kalabilir. Tanım gereği fatura, hizmet veya mal alım satım sonrası ödenen miktarın belgelendiği belgedir. Serbest meslek makbuzu ise, hizmet için belirlenen bedelin ödendiğini kanıtlar niteliktedir.

Her iki durumda kendi içinde çeşitli avantajlar ve dezavantajlar sunar. Bu durumlar şu şekilde ifade edilir:

Hem fatura, hem de serbest meslek makbuzu keserken KDV hesabı yapmak zorunludur.
Faturada stopaj bulunmazken, serbest meslek makbuzunda %20 stopaj hesabı mevcuttur. Fatura keserken stopaj olmadığı için gelirden herhangi bir bedel kesilmez.
Müşteri muhtasar beyanname ile meslek erbabı adına stopaj bedelini öder.
Fatura kesen işletmelerde stopaj maliyetleri bulunmaz ve bu nedenle aynı fiyatlar üzerinden yüksek kazanç olanağı vardır.

Gider pusulası ise vergiden muaf kişilerin aldığı mal ve hizmetler karşılığında düzenlenen bir belgedir. Düzenli iş yapmayan ve yıllık geliri 2024 yılında 200.000 TL’yi aşmayan serbest meslek çalışanları için gider pusulası düzenlenebilir. Bu aşamada serbest meslek makbuzu gider pusulasına göre bir takım avantajlar sunar.

Yaptığınız işin hangi serbest meslek grubuna dahil olup olmadığını öğrenmek ve makbuz kesme süreçlerini yönetmek için bir mali müşavirden destek almak işinizi büyük ölçüde kolaylaştırır. Böylelikle karşınıza çıkabilecek olan hatalardan ve risklerden de korunmuş olursunuz.

Bu metin içerisinde serbest meslek nedir, serbest meslek makbuzu nedir ve nasıl hesaplanır gibi soruları cevaplamaya çalıştık. Siz de bu konularda detaylı bilgi ve destek almak için hemen bizimle iletişime geçebilirsiniz.

UYARI: Bu yazıda yer alan bilgiler sadece genel bilgilendirme amaçlıdır ve profesyonel olarak herhangi bir hizmet ya da tavsiye sunmayı amaçlamamaktadır. Şirketiniz için ve bireysel olarak karar almadan önce mutlaka profesyonel bir uzmana danışın. SMMM Burak Bayraktar bu yazıda yer alan bilgilerin kullanılması sonucunda oluşacak zararlardan sorumlu değildir. Bu İnternet Sitesi içeriğinde yer alan makale ve yazılar Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Burak Bayraktar’a ait olup kaynak gösterilmeden kullanılamaz.